585

Η χρονολόγηση και η επιστροφή του λέοντα στην κορυφή

Νέα στοιχεία για τις οικοδομικές φάσεις και την ταυτότητα του μνημείου στο Τύμβο Καστά της Αμφίπολης αποκαλύπτει η ενδελεχής μελέτη των ευρημάτων.

Φαίνεται πως ο χώρος είχε λατρευτική χρήση (ηρώο) επί πολλούς αιώνες, ενώ, σύμφωνα με τους μελετητές, στην κορυφή του υψωνόταν ο Λέων της Αμφίπολης. Η μελέτη για την αναστήλωση, τη συντήρηση και την ανάδειξη του μνημείου συνεχιζόταν μέχρι αργά χθες το βράδυ στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο.

Στο πλαίσιο της τεκμηρίωσής του, το μνημείο μελετήθηκε πέτρα-πέτρα, όπως σημειώναμε πρόσφατα, προκειμένου αφενός να βρεθούν λύσεις στα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει (δομικά, στατικά, καθιζήσεων, παραμορφώσεων κ.ά.) και αφετέρου να συμπληρωθεί το παζλ που αφορά την ταυτότητά του και τον ρόλο που διαδραμάτισε στους αιώνες. Οι μελέτες για τη στερέωση και την ανάδειξή του -με στόχο να καταστεί επισκέψιμο- τέθηκαν χθες υπόψη των μελών του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου. Τη μελέτη εκπόνησαν το στέλεχος της Διεύθυνσης Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων του ΥΠΠΟΑ Μιχάλης Λεφαντζής και ο τεχνικός σύμβουλος του έργου προστασίας, συντήρησης και ανάδειξης του ταφικού συγκροτήματος, πολιτικός μηχανικός, Δημήτρης Εγγλέζος. Το θέμα εισηγήθηκε στο Συμβούλιο ο προϊστάμενος της Διεύθυνσης Αναστήλωσης Δημοσθένης Σβολόπουλος. Οπως σημείωσε, «όλα αυτά τα χρόνια το μνημείο δεν έμεινε απροστάτευτο ούτε μια στιγμή».

Στη μελέτη εξετάζονται λεπτομερώς όλα τα θέματα που αφορούν την αναστήλωση του μνημείου, του μαρμάρινου περιβόλου και των πρανών του τύμβου τα οποία θα πρέπει να αναδιαμορφωθούν στην αρχαία τους εικόνα. Παράλληλα αποκαλύπτονται νέα ενδιαφέροντα στοιχεία. Σύμφωνα με τον κ. Λεφαντζή, οι παραμορφώσεις στο δάπεδο του πρώτου και του δεύτερου χώρου στο μνημείο «δείχνουν ότι ο χώρος έχει δεχτεί μακροχρόνια χρήση για αιώνες» και ότι σε πρώτη χρήση εξυπηρετούσε λατρευτικές ανάγκες. Οι μελετητές προχωρούν στην ταύτιση του τύμβου με τον Λέοντα της Αμφίπολης. Σύμφωνα με τον Δημήτρη Εγγλέζο, ο θεμέλιος λίθος στην κορυφή του Τύμβου μπορούσε να φέρει φορτίο που αντιστοιχεί στο βάρος του Λέοντα και του βάθρου του (υπερέβαινε τους 3.000 τόνους), κάτι που «φαίνεται συμβατό με τις παραμορφώσεις που παρατηρούνται στην περίμετρο του θεμελίου». Νέα μαρμάρινα κομμάτια που ανήκουν στον Λέοντα αποκαλύφθηκαν πρόσφατα, είπε ο κ. Λεφαντζής, στην περιοχή του Στρυμόνα. Στην κορυφή του Τύμβου φαίνεται πως υπήρχε όρυγμα για ξύλινο στύλο που χρησιμοποιήθηκε για να χαραχθεί ο μνημειώδης μαρμάρινος περίβολος.

Σφίγγες και Καρυάτιδες

Το Μνημείο έγινε γνωστό διεθνώς χάρη στον πολυτελή και μοναδικό στη σύνθεσή του διάκοσμο ο οποίος αποτελείται από δύο ολόγλυφες, από μάρμαρο Θάσου, Σφίγγες στην είσοδό του, δύο εξαιρετικής τέχνης Καρυάτιδες, ένα ψηφιδωτό δάπεδο επίσης εξαιρετικής ομορφιάς, νωπογραφίες κ.ά. Στο πλαίσιο των αναστηλωτικών εργασιών προβλέπεται η συμπλήρωση του γλυπτού διακόσμου με το αυθεντικό υλικό που εντοπίστηκε στον χώρο: τα φτερά των σφιγγών, το κεφάλι της ανατολικής σφίγγας και το χέρι της μίας Καρυάτιδας.

Η τεκμηρίωση των οικοδομικών-αρχιτεκτονικών φάσεων οδηγεί τους μελετητές σε ακριβή χρονολόγηση του μνημείου και του περιβόλου στην πρώιμη ελληνιστική περίοδο, δηλαδή στον 4ο αι. π.Χ. Σύμφωνα με τον κ. Λεφαντζή, η σφράγιση του μνημείου έγινε ταυτόχρονα με την επίχωσή του. Στο ερώτημα Τύμβος ή Λόφος οι μελετητές απαντούν ότι πρόκειται για Τύμβο με τεχνητές επιχώσεις και συγκεκριμένη γεωμετρία στα πρανή του. Η μελέτη προτείνει, σε επίπεδο master plan, τη διαμόρφωση του αρχαιολογικού χώρου με διαδρομές προς το μνημείο, την κορυφή του τύμβου και περιμετρικά του περιβόλου, ενώ ο αριθμός των επισκεπτών στο εσωτερικό του μνημείου δεν πρέπει να υπερβαίνει τις οκταμελείς ομάδες, σύμφωνα με τους μελετητές.

Στο πλαίσιο των πρόδρομων εργασιών για τις αναστηλωτικές εργασίες ολοκληρώνεται, όπως έχουμε γράψει, η μεταφορά των διάσπαρτων λίθων του περιβόλου του μνημείου που η περίμετρός του έφτανε τα 500 μέτρα. Τα κομμάτια του περιβόλου ήταν περισσότερα από 2.000, διασώζονται περί τα 375 διάσπαρτα τμήματα στα οποία θα προστεθούν άλλα 65 από τη λίμνη Κερκίνη επί συνόλου 1.500 που είχαν μεταφερθεί στην περιοχή τη δεκαετία του ’30 και την έδραση του φράγματος και τα οποία θεωρούνται οριστικώς απολεσθέντα.

Σύμφωνα με το υπουργείο Πολιτισμού, το μνημείο θα είναι επισκέψιμο το 2021 μόνο για ειδικές ομάδες και υπό την προϋπόθεση ότι «θα ακολουθηθεί με συνέπεια το πρόγραμμα των εργασιών». Οι εργασίες θα πραγματοποιηθούν στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ Κεντρικής Μακεδονίας 2014-2021.

Πηγή: Ελεύθερος Τύπος