Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις στο Google NewsΗ χρονιά κλείνει σχεδόν όπως άνοιξε. Στις δημοσκοπήσεις, η ΝΔ διατηρεί ευρύ προβάδισμα έναντι του ΣΥΡΙΖΑ και το δυνητικό εκλογικό της ποσοστό εντοπίζεται στα επίπεδα του Ιουλίου 2019. Το ενδιαφέρον είναι ότι η κυριαρχία της διατηρείται παρά το τέταρτο κύμα κορωνοϊού. Μοιραία προκύπτει το ερώτημα, γιατί δεν φθείρεται η κυβέρνηση από την έξαρση της πανδημίας.
Φαίνεται πως υπάρχουν τέσσερις λόγοι.
Πρώτον, στα μάτια της κοινής γνώμης η ευθύνη για την έξαρση του COVID δεν χρεώνεται στην κυβέρνηση. Σύμφωνα με έρευνα της Marc (16/11), το 53,6% των πολιτών αποδίδει την αύξηση των κρουσμάτων στη «μη τήρηση των μέτρων και το χαμηλό ποσοστό εμβολιασμού» έναντι του 32,2% που εκτιμά ότι η ευθύνη βαραίνει την πολιτεία «που δεν έχει λάβει σωστά μέτρα».
Δεύτερον, η στάση της πλειονότητας των πολιτών φαίνεται να επηρεάζεται όχι μόνο από τα αντικειμενικά δεδομένα αλλά και από την κομματική προτίμηση. Το 80% των ψηφοφόρων της ΝΔ εκτιμά ότι η αύξηση των κρουσμάτων οφείλεται στη «μη τήρηση των μέτρων και το χαμηλό ποσοστό εμβολιασμού», ενώ το 52,4% των ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ χρεώνει την ευθύνη στην κυβέρνηση. Η επίδραση της κομματικής προτίμησης παραπέμπει εν μέρει στην έννοια της κομματικής ταύτισης (party identification). Δηλαδή των συναισθηματικών δεσμών που αναπτύσσει ένα σημαντικό τμήμα των ψηφοφόρων με το κόμμα που ψηφίζει και οι οποίοι επηρεάζουν την αντίληψή του για τις πολιτικές εξελίξεις.
Τρίτον, το αφήγημα (narrative) της κυβέρνησης περί «πανδημίας ανεμβολίαστων» φαίνεται πως συντονίζεται με την πλειονότητα της κοινής γνώμης. Ταυτόχρονα η απήχηση του αφηγήματος διευκολύνεται από την αξιοπιστία που διατηρεί ο Πρωθυπουργός. Κάτι που αποτυπώνεται στην υψηλότερη δημοτικότητα που διατηρεί έναντι της ΝΔ. Όπως άλλωστε παρατηρείται διεθνώς, η εικόνα των κομμάτων στη σύγχρονη εποχή τείνει να επηρεάζεται εντονότερα από την εικόνα των ηγετών τους. Με όρους πολιτικού μάρκετινγκ, όσο ισχυρότερο είναι το brand του αρχηγού, τόσο ισχυρότερη είναι η εικόνα του κόμματος.
Τέταρτον, η επέκταση της υποχρεωτικότητας του εμβολιασμού στους πολίτες άνω των 60 ετών, φαίνεται πως δεν κόστισε πολιτικά στην κυβέρνηση. Η εκτίμηση ότι τυχόν επέκταση της υποχρεωτικότητας θα πυροδοτούσε τη συγκρότηση ενός συμπαγούς αντιπολιτευτικού μπλοκ στα πρότυπα των αγανακτισμένων της προηγούμενης δεκαετίας, δεν επαληθεύθηκε. Ίσως γιατί η μαζική κοινωνική διαμαρτυρία οργανώνεται κατά κανόνα στη βάση οικονομικών προβλημάτων και όχι στη βάση της απόρριψης ενός εμβολίου που σώζει ζωές. Άλλωστε η μεγάλη πλειονότητα του πληθυσμού έχει επιλέξει να εμβολιαστεί.
Μένει να φανεί βεβαίως εάν η διαμορφωμένη εικόνα του πολιτικού σκηνικού θα διατηρηθεί και το νέο έτος εν όψει της επέλασης της μετάλλαξης Όμικρον και των επιπτώσεων που θα έχει σε υγεία και οικονομία. Από την σκοπιά των πολιτικών εξελίξεων πάντως, το μοναδικό γεγονός που, μέχρι στιγμής, φαίνεται να επηρεάζει κάπως τους συσχετισμούς είναι η εκλογή Ανδρουλάκη στο ΠαΣοΚ. Βεβαίως κάτι αντίστοιχο είχε παρατηρηθεί και το Δεκέμβριο 2017 μετά την εκλογή Γεννηματά, χωρίς να υπάρξει συνέχεια.
Ωστόσο οι συνθήκες σήμερα μοιάζουν σε ένα βαθμό διαφορετικές. Τότε το ΚΙΝΑΛ ήταν ένας πολυκομματικός φορέας χωρίς την αναγκαία ομοιογένεια και συνοχή, ενώ τώρα είναι ένα ενιαίο κόμμα. Επίσης ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν τότε κυβέρνηση και η επιλογή του να δρομολογήσει τη Συμφωνία των Πρεσπών δίχασε το ΚΙΝΑΛ πυροδοτώντας φυγόκεντρες τάσεις. Τώρα ο ΣΥΡΙΖΑ είναι αξιωματική αντιπολίτευση και στον ορίζοντα δεν διαφαίνεται κάποιο ζήτημα ανάλογης υφής. Σε κάθε περίπτωση πάντως η πανδημία δείχνει να καθορίζει ακόμα τη δημόσια ατζέντα και κατά συνέπεια τις πολιτικές εξελίξεις του 2022.
* Ο Πάνος Κολιαστάσης είναι διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης στο Queen Mary University of London (QMUL) και διδάσκων στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ). To βιβλίο του με τίτλο «Πρωθυπουργοί σε διαρκή εκλογική εκστρατεία: Κ. Σημίτης, Κ. Καραμανλής, Γ. Παπανδρέου» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Επίκεντρο.
