Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις στο Google NewsΔύο στους τρεις Έλληνες (67%) θεωρούν τους εαυτούς τους φτωχούς, εξαιτίας της αύξησης των δαπανών και της παράλληλης στασιμότητας που καταγράφουν τα εισοδήματα τους.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιοποίησε η Eurostat, στην Ελλάδα καταγράφηκε το 2023 το υψηλότερο ποσοστό υποκειμενικής φτώχειας (67%), με την αμέσως επόμενη χώρα να είναι η Βουλγαρία, αλλά με πολύ χαμηλότερο ποσοστό υποκειμενικής φτώχειας (33,2%). Στην Ε.Ε. συνολικά το ποσοστό υποκειμενικής φτώχειας ήταν το 2023 24,1%. Στην Ελλάδα επίσης καταγράφηκε η μεγαλύτερη απόκλιση μεταξύ του ποσοστού υποκειμενικής φτώχειας και του ποσοστού αυτών που βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας (18,9% το 2023).
Τι είναι η «υποκειμενική φτώχεια»
Το φαινόμενο αυτό, που αποκαλείται «υποκειμενική φτώχεια», αντανακλά όχι μόνο προσωπικές οικονομικές δυσκολίες αλλά και μια ευρύτερη οικονομική δυσφορία που επηρεάζει ποικίλα στρώματα της κοινωνίας.
Η υποκειμενική φτώχεια μετρά την αντίληψη ενός ατόμου για την οικονομική του ευημερία, όπως αυτή αξιολογείται μέσω της έρευνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το εισόδημα και τις συνθήκες διαβίωσης (EU-SILC). Χρησιμεύει ως ένας οδυνηρός φακός για τις υλικές δυσκολίες που βιώνουν τα νοικοκυριά, λαμβάνοντας υπόψη παράγοντες όπως το εισόδημα, τα έξοδα, το χρέος και ο πλούτος.
Το ζήτημα επιδεινώνεται από την έντονη απόκλιση μεταξύ της αντιλαμβανόμενης φτώχειας και του ποσοστού των ατόμων που βρίσκονται επισήμως σε κίνδυνο φτώχειας -18,9% στην Ελλάδα. Αυτή η απόκλιση λέει πολλά για την αίσθηση της οικονομικής ευπάθειας του κοινού, ακόμη και μεταξύ εκείνων που βρίσκονται πάνω από το όριο της φτώχειας.
Υψηλότερη ανασφάλεια για τις γυναίκες
Τα στοιχεία διαμορφώνουν μια ανησυχητική εικόνα της ανισότητας. Οι γυναίκες στην Ελλάδα ανέφεραν υψηλότερα επίπεδα υποκειμενικής φτώχειας (68,1%) από ό,τι οι άνδρες (65,8%) το 2023, αντικατοπτρίζοντας τις τάσεις που παρατηρούνται σε ολόκληρη την ΕΕ. Οι ανισότητες μεταξύ των δύο φύλων στην ανεργία και τις μισθολογικές διαφορές είναι πιθανόν να συμβάλλουν, παράλληλα με τον καθοριστικό ρόλο που διαδραματίζουν οι γυναίκες ως διαχειριστές των νοικοκυριών, οι οποίες συχνά φέρουν το συναισθηματικό βάρος του οικονομικού άγχους.
Η ηλικία, επίσης, αποκαλύπτει ανισότητες. Σε αντίθεση με τα περισσότερα κράτη της ΕΕ, όπου οι νεότεροι πληθυσμοί αναφέρουν τα υψηλότερα επίπεδα υποκειμενικής φτώχειας, οι ηλικιωμένοι πολίτες της Ελλάδας είναι πρώτοι σε αυτό το μέτρο. Μεταξύ των ατόμων ηλικίας 65 ετών και άνω, ένα εντυπωσιακό 71,3% αισθάνεται φτωχ;o, σε σύγκριση με το 66,5% των ανηλίκων και το 65,5% των ενηλίκων σε ηλικία εργασίας. Αυτή η έντονη αντίθεση υπογραμμίζει την επισφαλή οικονομική κατάσταση των συνταξιούχων, πολλοί από τους οποίους παλεύουν με σταθερά εισοδήματα εν μέσω αυξανόμενων δαπανών διαβίωσης.
Το παράδοξο της εκπαίδευσης
Το πιο παράδοξο είναι η επικράτηση της υποκειμενικής φτώχειας σε όλα τα εκπαιδευτικά επίπεδα. Υψηλά επίπεδα αυτοαντίληψης της φτώχειας καταγράφηκαν όχι μόνο μεταξύ των ατόμων με ελάχιστη τυπική εκπαίδευση (81,8%) αλλά και μεταξύ των ατόμων με ανώτερα πτυχία (46,7%). Αυτή η έντονη αντίθεση με τον μέσο όρο της ΕΕ, όπου τα ποσοστά υποκειμενικής φτώχειας μειώνονται σημαντικά με την υψηλότερη εκπαίδευση, υποδηλώνει συστημικές οικονομικές πιέσεις που αψηφούν τη συμβατική σοφία για την προστατευτική επίδραση της εκπαίδευσης.
