Πού οφείλεται η υπέρταση

2,7K

Yπέρταση (HTN) ή υψηλή αρτηριακή πίεση, μερικές φορές αρτηριακή υπέρταση, είναι μία χρόνια πάθηση κατά την οποία η αρτηριακή πίεση στις αρτηρίες είναι αυξημένη. Αυτή η αύξηση της πίεσης κάνει την καρδιά να εργάζεται πιο εντατικά από το φυσιολογικό για να κυκλοφορεί το αίμα μέσω των αιμοφόρων αγγείων. Η αρτηριακή πίεση περιλαμβάνει δύο μετρήσεις, τη συστολική και τη διαστολική, που εξαρτώνται από το εάν ο καρδιακός μυς συστέλλεται (συστολή) ή χαλαρώνει μεταξύ των παλμών (διαστολή). Η υπέρταση είναι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζουν οι βιομηχανικές χώρες και εξακολουθεί να αποτελεί ένα από τους κυριότερους παράγοντες πρόκλησης στεφανιαίας νόσου, εγκεφαλικού επεισοδίου, καρδιακής ανεπάρκειας και νεφρικής ανεπάρκειας. Σε έναν ενήλικα άνω των 18 ετών, αρτηριακή υπέρταση ορίζεται όταν η συστολική πίεση του αρτηριακού αίματος είναι 140 mmHg ή μεγαλύτερη και η διαστολική είναι 90mmHg ή μεγαλύτερη.

Πού οφείλεται η νόσος – Αίτια – Παράγοντες που την πυροδοτούν

 Η παχυσαρκία και η αύξηση του σωματικού βάρους αποτελούν ισχυρούς, ανεξάρτητους παράγοντες κινδύνου υπέρτασης. Έχει εκτιμηθεί ότι το 60% των υπερτασικών είναι κατά >20% υπέρβαροι.

Ο επιπολασμός (αριθμός ατόμων στον πληθυσμό που έχουν μια νόσο σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή) της υπέρτασης σε διαφόρους πληθυσμούς σχετίζεται με τη διαιτητική πρόσληψη NaCl (μαγειρικό αλάτι) και ο σχετιζόμενος με την ηλικία επιπολασμός της υπέρτασης μπορεί να αυξηθεί από την υψηλή πρόσληψη NaCl. Η χαμηλή διαιτητική πρόσληψη ασβεστίου και καλίου ενδέχεται επίσης να συμβάλλει στον κίνδυνο υπέρτασης.  Άλλοι περιβαλλοντικοί παράγοντες κινδύνου είναι η κατανάλωση οινοπνευματωδών, το ψυχοκοινωνικό στρες και τα χαμηλά επίπεδα σωματικής άσκησης.

Η υπέρταση που οφείλεται σε άλλες παθήσεις, όπως νεφρική νόσος, φαιοχρωμοκύττωμα, υπερθυρεοειδισμός, κ.ά., ονομάζεται δευτεροπαθής υπέρταση και αντιμετωπίζεται παράλληλα με την πρωτοπαθή νόσο.

Στο 95% των ασθενών η υπέρταση χαρακτηρίζεται ως ιδιοπαθής, καθώς δεν μπορεί να αποδοθεί σε κάποιο γνωστό παθολογικό αίτιο. Σύμφωνα με μελέτες ένας στους τρεις ενήλικες είναι υπερτασικός. Ωστόσο:

• Το 1/3 των υπερτασικών δεν γνωρίζει την πάθησή του.
• Το 1/3 των υπερτασικών είναι χωρίς θεραπευτική αγωγή.
• Το 1/3 των υπερτασικών υπό φαρμακευτική αγωγή δεν είναι ρυθμισμένο.

Η αυξημένη αρτηριακή πίεση αποτελεί τον μεγαλύτερο παράγοντα κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα (εγκεφαλικά επεισόδια, στεφανιαία νόσο, ΑΕΕ). Όσο υψηλότερη είναι η αρτηριακή πίεση τόσο αυξάνεται και ο κίνδυνος εμφάνισης των παραπάνω νοσημάτων.

Πως εκδηλώνεται η νόσος – Συμπτώματα

Αν και πιστεύεται ότι η κεφαλαλγία είναι σύμπτωμα της αυξημένης ΑΠ, αυτή γενικά υπάρχει μόνο στους ασθενείς με βαριά υπέρταση (ή υπερτασική κρίση). Χαρακτηριστικά η «κεφαλαλγία της υπέρτασης» είναι πρωινή και εντοπίζεται στην ινιακή περιοχή. Άλλα μη ειδικά συμπτώματα που μπορούν να συσχετιστούν με την αυξημένη ΑΠ είναι η ζάλη, το αίσθημα παλμών, η εύκολη κόπωση και η ανικανότητα. Όταν υπάρχουν συμπτώματα, αυτά γενικά σχετίζονται με την υπερτασική καρδιοπάθεια ή αποτελούν εκδηλώσεις δευτερογενούς υπέρτασης.

Ποιες είναι οι επιπλοκές

H υπέρταση διπλασιάζει τον κίνδυνο των καρδιαγγειακών νοσημάτων, στα οποία περιλαμβάνονται η στεφανιαία καρδιοπάθεια (έμφραγμα, στεφανιαία νόσος, κλπ), η συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, κ.ά. Παράλληλα αυξάνει τον κίνδυνο για ισχαιμικά και αιμορραγικά αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια και περιφερική αρτηριοπάθεια (ανεύρυσμα αορτής, στενώσεις καρωτίδων, βλάβες αμφιβληστροειδούς, κλπ).

Η υπέρταση συχνά συνοδεύεται από πρόσθετους παράγοντες κινδύνου καρδιαγγειακών νοσημάτων (π.χ. παχυσαρκία, υψηλή χοληστερόλη, κλπ) και ο κίνδυνος καρδιαγγειακού νοσήματος αυξάνεται παράλληλα με το συνολικό φορτίο των παραγόντων κινδύνου. Κάνοντας την καρδιοπάθεια τη συχνότερη αιτία θανάτου των ασθενών με υπέρταση.

Συνοπτικά τα όργανα στόχοι της αρτηριακής υπέρτασης (αυτά που άμεσα κινδυνεύουν) είναι η καρδιά, το κεντρικό νευρικό σύστημα, οι νεφροί και γενικότερα οι αρτηρίες.

 

Θεραπεία – Μέθοδοι αντιμετώπισης

Σε ήπια υπέρταση, η μη φαρμακευτική αγωγή συχνά μπορεί να ελαττώσει ικανοποιητικά την αρτηριακή πίεση. Σε περιπτώσεις όπου κρίνεται απαραίτητη η φαρμακευτική αγωγή, τα υγειονοδιαιτητικά μέτρα θα συμβάλουν κατά πολύ στη μείωση της απαιτούμενης δοσολογίας των φαρμάκων.

Προτού, λοιπόν, καταφύγουμε στη λήψη φαρμάκων, ας δούμε πώς μπορούμε να ρυθμίσουμε την αρτηριακή πίεση με φυσικό τρόπο.

• Μείωση σωματικού βάρους: Με την αύξηση του σωματικού βάρους έχουμε και αύξηση της αρτηριακής πίεσης. Η παχυσαρκία μπορεί να προκαλέσει άπνοιες στον ύπνο, οι οποίες με τη σειρά τους μπορούν να αυξήσουν την αρτηριακή πίεση. Το αδυνάτισμα είναι ένας δραστικός τρόπος για να μειώσει κανείς την αρτηριακή πίεση. Χάνοντας 5 kg έχουμε σημαντική πτώση της αρτηριακής πίεσης. Μεγάλη σημασία έχουν και η κατανομή του λίπους και η περίμετρος κοιλιάς.

 

 

• Σωματική άσκηση: Καθημερινή σωματική άσκηση τουλάχιστον 30 min μπορεί να μειώσει την αρτηριακή πίεση κατά 4-5 mmHg. Είναι σημαντικό να είναι τακτική η σωματική άσκηση, διότι η διακοπή της μπορεί να αυξήσει πολύ τα επίπεδα αρτηριακής πίεσης. Αν κάποιος έχει προ-υπέρταση (ΣΑΠ = 120-139 mmHg και ΔΑΠ = 80-89 mmHg) μπορεί να μην εξελιχθεί σε υπέρταση με την τακτική σωματική άσκηση. Τρόποι άσκησης είναι το βάδισμα, το τρέξιμο, το ποδήλατο, το κολύμπι και ο χορός. Επίσης, η σωματική άσκηση προκαλεί μείωση και του stress. Η ευεργετική επίδραση μιας ώρας σωματικής άσκησης (προσαρμοσμένη στις ιδιαιτερότητες του κάθε ατόμου) ισοδυναμεί με αυτή που προκύπτει ύστερα από ψυχανάλυση και ψυχοθεραπεία ωρών.
• Υγιεινή διατροφή: Τρώγοντας δημητριακά, τροφές πλούσιες σε κάλιο (φρούτα – λαχανικά) και γαλακτοκομικά χαμηλού λίπους μπορεί να μειώσουμε την αρτηριακή πίεση κατά 14 mmHg. Στην Ελλάδα η μεσογειακή δίαιτα, η οποία είναι πλούσια σε φρούτα, λαχανικά και ελαιόλαδο, είναι ιδιαίτερα χρήσιμη στην αρτηριακή πίεση.
• Δίαιτα πτωχή σε αλάτι: Ακόμα και μικρή μείωση του νατρίου που περιέχεται στο αλάτι μπορεί να μειώσει την αρτηριακή πίεση κατά 2-8 mmHg. Η ημερήσια πρόσληψη νατρίου κατά μέσο Ευρωπαίο ενήλικα κυμαίνεται από 2,3 έως 6,9 γραμμάρια, ποσότητα μεγάλη για τις πραγματικές ανάγκες του. Αν μειώσουμε την πρόσληψη άλατος κατά 2-4 γραμμάρια, πολλές φορές επιτυγχάνεται σημαντική πτώση της αρτηριακής πίεσης και ελαττώνεται η απαιτούμενη δόση διουρητικών ή και άλλων υπερτασικών φαρμάκων. Θα πρέπει, λοιπόν, να μην προσθέτουμε αλάτι στα φαγητά μας.
• Περιορισμός του αλκοόλ που καταναλώνεται. Σε μικρές ποσότητες το αλκοόλ, 1-2 μερίδες την ημέρα, δεν βλάπτει, αλλά μπορεί να βοηθά την υγεία. Αν δεν πίνουμε δεν υπάρχει λόγος να αρχίσουμε να πίνουμε.
• Διακοπή καπνίσματος: Το ενεργητικό ή παθητικό κάπνισμα βλάπτουν με πολλούς τρόπους την υγεία. Επιπλέον, η νικοτίνη αυξάνει την αρτηριακή πίεση. Κάθε φορά που εισπνέουμε καπνό με οποιοδήποτε τρόπο (τσιγάρο, πούρο, πίπα) η αρτηριακή πίεση αυξάνεται. Γι’ αυτό η αποφυγή κάθε μορφής καπνίσματος είναι σημαντική στον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης.
• Περιορισμός στην κατανάλωση καφέ: Οι επιδράσεις της καφεΐνης στην υπέρταση ακόμα είναι υπό διερεύνηση. Μετά την κατανάλωση καφέ, παρατηρείται μικρή παροδική αύξηση της αρτηριακής πίεσης. Δεν είναι γνωστό αν ο καφές αυξάνει συνεχώς την αρτηριακή πίεση, ωστόσο συστήνεται να μην καταναλώνεται περισσότερο από 2-3 φλιτζάνια την ημέρα, δηλαδή όχι περισσότερο από 200 gr καφεΐνης την ημέρα.
• Καλύτερη διαχείριση του stress: Το stress είναι αναπόφευκτο στη ζωή. Όταν το διαχειριζόμαστε σωστά και είναι ελεγχόμενο μας βοηθά. Όταν είναι χρόνιο και ανεξέλεγκτο μας φθείρει και, μεταξύ άλλων, αυξάνει την αρτηριακή πίεση. Mαθαίνουμε να το διαχειριζόμαστε σωστά. Αν δεν μπορούμε, συμβουλευόμαστε τον ιατρό μας ή τον ψυχολόγο μας.
• Ελέγχουμε τακτικά την αρτηριακή πίεση: Η αρτηριακή πίεση δεν πρέπει να μετράται μόνο στο ιατρείο ή στο νοσοκομείο, αλλά και στο σπίτι. Μην ξεχνάμε το «σύνδρομο της άσπρης μπλούζας». Η τακτική μέτρηση και παρακολούθηση των διακυμάνσεων της αρτηριακής πίεσης από τον ίδιο τον ασθενή είναι πολύ χρήσιμη. Αφού μάθει με τη βοήθεια του ιατρού ή του νοσηλευτή να μετράει σωστά την αρτηριακή πίεση, μπορεί να ελέγχει τα αποτελέσματα των ενεργειών του και να λαμβάνει διορθωτικά μέτρα.
• Στήριξη από οικογένεια, φίλους και ομάδες αυτοβοήθειας. Έχει καθοριστική σημασία για τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης.